NAM-I DİĞER SESSİZ KATİL
Her sene dünya genelinde 7 milyon kişi hava kirliliğinden kaynaklı sebeplerle hayatını yitirmektedir. Ve bu ölümlerin içinde çocukların sayısı 600.000 civarındadır. Yine iç mekan hava kirliliğinin bu konudaki rolü 4 milyon olmakla beraber bu ölümlerin çoğu kadın ve çocuk popülasyonları arasında dağılmaktadır.
Tüm dünyada alarm vermekte olan bu katili biraz yakından tanıyalım. Hava kirliliğinin iki ana çeşidi vardır: Dış ortam ve iç ortam hava kirliliği. Pencereyi açıp hava almaya çalıştığınızda dışarıdaki kirlilikler içeri girer, sonra pencereyi kapatırsınız. Bu kirlilikler içeride hapsolur ama çok da önemli değildir, çünkü içerideki tehlike yaklaşık 5 kat daha büyüktür. Özene bezene seçtiğiniz mobilyalarınız, taksiti bitmemiş eşyalarınız, hatta duvardaki boyalar sizi ve ailenizi yavaş yavaş zehirlemektedir.
Peki ne yapmalı? Önce bir tanıyalım bu sessiz suikastçiyi. Aslında biz büyüttük kendisini. Artan nüfus hızı, yoğun kentleşme, düşük kaliteli yakıt kullanımı, yetersiz yanma teknolojisi uygulamaları, hızlı sanayileşme ve trafikle besledik.
Hava kirliliğinin antropojenik sebeplerine ek olarak doğal olaylar da başrol oynuyor bu meselede; deniz spreyi aerosolleri ve volkanik faaliyetlerden kaynaklı doğal kirleticiler gibi. Genelde yalnız çalışsa da şu aralar epey gürültücü bir partner buldu kendine: iklim değişikliği. Bu ikilinin birlikte yapabileceklerinin sınırını bilen yok ancak özellikle megakentlerde akıllara ilk gelen mikroiklimsel ölüm tuzaklarını oluşturacakları öngörülüyor.
Hiç düşündünüz mü, neden yayla turizmi bu kadar arttı? Tek sebep muhteşem Karadeniz türkülerinin cazibesi ve kuymak olamaz. Oksijeni bol ondan mıdır acep? Aslında pek sayılmaz. Oksijenin havadaki oranı %21 ile sabittir. Peki nedir bizi o yayla evlerinde tatlı uykulara daldırıp, sonra da sabah güneşten evvel uyandıran? Diğerlerinin olmayışıdır; azot oksitlerin, partiküler maddelerin, uçucu organik karbonların, ağır metallerin vs.
Dış ortam hava kirliliği için ulusal ve küresel alanlarda tepkimizi ortaya koyup en tabii hakkımızı talep ederken evimizi de zehirsiz bir hale getirmemiz gerekiyor. Evlerimiz özellikle son bir senedir en çok vakit geçirdiğimiz yeryüzü sığınaklarımız. Yaptığımız seçimler bizi tehdit ediyor ve biz bunun farkına varmıyoruz. Belki de sessiz değildir bu katil, belki de biz onunla aynı dili konuşmuyoruzdur. Tüketiciliğin çığ gibi büyüdüğü bu çağda önceliklerimizi belirlerken, etiketlerin arkasındaki karınca yazılarını çözmeye başlamımızı öneriyorum. Ve kendimize şunu sormamızı: Benim önceliğim nedir?
REFERANSLAR
Demir, G., Yigit, S., Ozdemir, H., Borucu, G., & Saral, A. (2010). Elemental concentrations of atmospheric aerosols and the soil samples on the selected playgrounds in Istanbul. Journal of Residuals Science & Technology, 7(2).
EEA Technical Report (2012). “Particulate matter from natural sources and related reporting under the EU Air Quality Directive in 2008 and 2009” https://www.eea.europa.eu/publications/particulate-matter-from-natural-sources
Hernández-Escamilla JA, Flores-Margez JP, Shukla MK (2015) Particulate Matter: Capture and Quantification in Natural and Anthropogenic Sources. J Environ Anal Toxicol 5: 281. doi:10.4172/2161–0525.1000281
Im, U. (2009). Mesoscale modeling of aerosol levels in Istanbul using a high resolution MM5/CMAQ air quality modeling system (Doctoral dissertation, PhD Thesis, Bogazici University, Istanbul, Turkey).
Kabatas, B., Unal, A., Pierce, R. B., Kindap, T., & Pozzoli, L. (2014). The contribution of Saharan dust in PM 10 concentration levels in Anatolian Peninsula of Turkey. Science of the Total Environment, 488, 413–421.
Koçak, M., Theodosi, C., Zarmpas, P., Im, U., Bougiatioti, A., Yenigun, O., & Mihalopoulos, N. (2011). Particulate matter (PM 10) in Istanbul: origin, source areas and potential impact on surrounding regions. Atmospheric Environment, 45(38), 6891–6900.
Rizza, V., Stabile, L., Buonanno, G., & Morawska, L. (2017). Variability of airborne particle metrics in an urban area. Environmental Pollution, 220, 625–635.
https://www.ohchr.org/en/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=24248&LangID=E
https://news.un.org/en/story/2019/03/1034031
https://earth.org/air-pollution-the-silent-killer/
http://www.cevresehirkutuphanesi.com/assets/files/slider_pdf/k5ZJrB8L2eyV.pdf
