Plastik Kullanımını Azaltmak İster misiniz?
Dünya’da ilk plastik üretileli 100 yılı geride bıraktığımızı duyunca tüylerim ürpermişti. 100 yıl önce ürettiğimiz plastiklerin hala kaybolmadığını ve 400 yıl ile 900 yıl arası kaybolmayacağını bilmek beni çok endişelendiriyor.
Geriye dönüp baktığımızda yaklaşık 8,5 milyar ton plastik üretmişiz. (1) Üretilen plastiğin ne yazık ki bugüne kadar yaklaşık %9'u geri dönüştürmüş. %60 gibi büyük bir orandaki plastik ise toprağımıza, suyumuza ve havamıza karışmış durumda. (2)
Aşağıdaki tabloda 1950 yılından günümüze üretilen plastiklerin geri dönüşüm, atık olarak doğaya karışma ve bertaraf edilme oranlarını görmektesiniz.
İsterseniz çok sık kullandığımız plastiğin ne olduğunu kısaca inceleyelim.
“Plastik, doğadaki organik ve inorganik bazı elementlerin oluşturduğu monomer adı verilen moleküllerin belirli bir sıcaklık ve basınç altında, katalizör yardımıyla daha kompleks bir yapıya sahip olan polimerlere dönüştürülmesiyle oluşan maddelerdir. Kelime olarak plastiğin anlamı, “yumuşak” ve “kolay şekil verilebilen”dir.” (3)
Yaşamımızı birçok açıdan kolaylaştırdığını düşündüğümüz plastik, üretilmeye başlandığı ilk yıldan itibaren, otomotivden gıda ambalajına, tekstilden, mobilya sektörüne birçok farklı sektörde kullanılmaya başlanmıştır.
Direkt kullanımı esnasında gıda ve vücudumuz ile teması sonrası birçok sağlık sorununa yol açsa da plastik kullanımımız her geçen gün artmaya devam etmektedir.
Tüm dünyada plastik başta olmak üzere geri dönüşüm konusunda ciddi mesafeler kat edilse de artan tüketim oluşan zararların önüne geçilmesine engel olmaktadır.
Bu sebeple önceliğimiz tüketmemek olmalıdır.
Plastiğin ucuz olması, dayanıklı ve kolay şekil verilen bir madde olması sebebi ile birçok sektörde plastik ürünü kullanmaktayız. Genel olarak aşağıdaki alanlarda plastik ürünler yoğun olarak kullanılmaktadır.
- Tekstil ürünlerinde
- Pet şişelerde
- Mutfakta ambalaj ürünlerinde
- Poşet torba ürünlerinde
- Temizlik ürünlerinde
- İnşaat ve yapı malzemelerinde
- Bebek ürünlerinde
- Otomotiv sanayinde
- Ambalajlarda
Türkiye’de ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yaptığı açıklamaya göre, Sıfır Atık projesi kapsamında plastik poşetlerin ücretli hale gelmesi, kısa süre içinde plastik poşet kullanımını yüzde 80 oranında azaltmış. (4)
Plastik poşet kullanımının azalması beni fazlasıyla heyecanlandırıyor. Hepimiz günlük hayatımızda çok fazla kullandığımız plastik ürünler yerine doğaya zarar vermeyecek alternatif ürünler kullanabiliriz.
Örneğin dünyada her gün 1 milyardan fazla pet şişe ile su alındığını düşünürsek, suyumuzu termos ya da matara ile taşımamız durumunda 1 milyardan fazla atık pet şişe oluşmasının önüne geçmiş olacağız.
1) Pet şişe yerine termos ya da matara ile su taşıyabiliriz.
2) Evde plastik damacana yerine cam damacana kullanabiliriz.
3) Alışverişte plastik poşet yerine kendi bez çantamızı kullanabiliriz.
4) Tek kullanımlık plastik bardak, tabak, çatal, kaşık yerine uzun ömürlü metal, cam ürünler kullanabiliriz. 82021 itibari ile AB üyesi ülkelerde tek kullanımlık plastik ürünlerin kullanımı yasaklandı)
5) Evimizde saklama kabı olarak plastik ürünler yerine cam ürünler kullanabiliriz.
6) Plastik pipet yerine bambu, cam pipet kullanabiliriz.
7) Tekstil ürünlerinde polyester yerine pamuklu ürünleri tercih edebiliriz.
8) Plastik diş fırçalar yerine biyobozunur diş fırçaları kullanabiliriz.
Kısaca plastik yerine, ahşap, metal, cam, seramik ve pamuk ham maddesi ile yapılmış ürünler kullanarak plastik tüketimini azaltabiliriz.
Kaynakça
1) https://www.unep.org/interactive/beat-plastic-pollution/
