Su Ayak İzi
Sabah kalktınız.
Tuvalete girdiniz, elinizi yüzünüzü yıkadınız: 9 litre
Bir fincan ayılma kahvesi yaptınız: 130 litre
Kot pantolonunuzu, pamuklu tişörtünüzü giyip çıkmaya hazırlandınız: 13.570 litre
“Nasıl olur da pantolon giyerek bu kadar su harcarım?” diye merak ediyorsanız gelin, su ayak izi nedir, inceleyelim.
Su ayak izi, insanlar tarafından tüketime bağlı olarak harcanan toplam tatlı su miktarını ifade eder. Bu miktar, herhangi bir tüketici (birey, şehir, ülke) veya üretici grup (kamu kuruluşu, ekonomik sektör) için hesaplanabilir.
Örneğin;
- Bir tüketicininki, tüketilen tüm ürünlerin toplam su ayak izidir.
- Bir topluluğunki, tüm üyelerinin su ayak izleri toplamıdır.
- Bir işletmeninki, üretilen tüm ürünlerin toplam su ayak izidir.
- Belirli bir coğrafi bölgeninki ise, o alanda yürütülen tüm süreçlerin toplam su ayak izidir.
Su kullanımı genellikle tarım sektörü, sanayi sektörü ve evsel kullanım olmak üzere 3 başlık altında incelenmektedir. Bu başlıklar çoğu zaman faydalı olsa da, küreselleşen dünyamızda su kullanımını hesaplarken her zaman yeterli olmayabiliyor. Örneğin içtiğimiz kahve Türkiye’de üretilmiyor ama o kahve üretilirken harcanan su Türkiye’nin su ayak izine ekleniyor. Buna da Sanal Su deniyor.
Su kullanımı, suyun çekildiği kaynaklara ve kirletilen suya göre 3’e ayrılıyor: yeşil su ayak izi, mavi su ayak izi ve gri su ayak izi.
- Yeşil su ayak izi, bir ürünün üretiminde kullanılan veya buharlaşan toplam yağmur suyudur.
- Mavi su ayak izi, bir ürünün üretiminde yüzey ve yer altı tatlı su kaynaklarının kullanım miktarıdır.
- Gri su ayak izi, bir ürün üretilirken kirlenen suyu arındırmak için harcanan su miktarıdır. (endüstriyel deşarjlar, madencilik operasyonlarında atık havuzlarındaki sızıntılar, arıtılmamış belediye atık suları vs.)
Bir tarım mahsulünün üretim sürecini ele alacak olursak; yeşil su ayak izi ürünün büyüme dönemi boyunca tükettiği yağmur suyu miktarını ölçer, mavi su ayak izi ürünün aynı dönem içinde kullandığı yüzey ve yer altı su miktarını ölçer. Gri su ise bu üretim sürecinde yüzey akıntılarına veya süzülerek yer altı sularına karışan besin ve tarım ilaçlarının, karıştığı ortamdaki su kalitesi standartları bağlı olarak arıtılması için kullanılan suyun miktarını ifade eder.
Veriler gösteriyor ki, en yüksek su kullanımı tarım sektöründedir. Türkiye’de tatlı suyun %70’ini tüketen tarım, bu suyun %53’ünü yüzey sularından, %38’ini yer altı su kaynaklarından kullanıyor.
Peki bu kadar yüksek miktarlarda su kullanılan bir sektörde suyu verimli kullanmak adına her şey yapılıyor mu? Maalesef hayır.
Damla sulama yönteminin ürün gelişimi, enerji tasarrufu ve kullanılan ilaçların azalması bakımından pek çok avantajı var. Konumuz gereği en önemlisi su kullanımı üzerine. Damla sulama, salma sulama yöntemine göre %50 su tasarrufu sağlamaktadır. Fakat bu yöntemin tarımdaki kullanım oranı yalnızca %1.
Gelecekte dünyayı doyurmak daha zor hale gelecek ve eğer tarımda suyun verimli kullanımını yaygınlaştırmazsak, 2025’e kadar yaklaşık 50 ülkede su kıtlığı yaşanacak.
Peki Ben Ne Yapabilirim?
Her ne kadar evsel su kullanımı dünyadaki toplam su kullanımının %11’ini oluştursa da, benim kurtardığım birkaç ton suyun ne anlamı var diye düşünmemeliyiz. Kuraklıkla karşı karşıya olduğumuz şu dönemde her damla çok değerli. O yüzden her birimiz bize hayat veren bu mucizevi sıvıya hak ettiği saygıyı göstermeli, değer vermeli ve onu korumak için elimizden geleni yapmalıyız.
Kaynakça
https://tr.wikipedia.org/wiki/Su_ayakizi
https://www.semtrio.com/su-ayakizi
TUİK, 2012. Sulama sistemlerine göre sulama yapan işletme sayısı ve sulanan alan. Ankara.
DSİ. Hizmet alanları. https://www.dsi.gov.tr/docs/hizmet-alanlari/tarim-sulama.pdf?sfvrsn=2
Mekonnen, M.M. ve Hoekstra, A.Y. (2010) The green, blue and grey water footprint of farm animals and animal products, Value of Water Research Report Series №48, UNESCO-IHE, Delft, the Netherlands
Waterfootprint.org, (2015). What is a water footprint?. [online] url http://waterfootprint.org/en/water-footprint/what-is-water-footprint/ [Son erişim 22 Jul. 2015].
Schubert, H.,2011. The Virtual Water and the Water Footprint Concepts, Acatech Materialien Nr. 14, München
Mekonnen, M.M. ve Hoekstra, A.Y., 2014, Water footprint benchmarks for crop production: A first global assessment. Ecological Indicators v 46. pp 214–223
