“Su Hayattır.”
• Uyandınız, elinizi yüzünüzü yıkadınız.
• Kahvaltıda çay içtiniz.
• Lavaboya gittiniz.
• Eliniz kirlendi, yıkadınız.
• Kot pantolonuzu giydiniz. (Yanlış yazmadık, evet su kıyafetlerimizde de var!)
• Duş aldınız.
• Cildinizi temizlediniz.
• Dişini fırçaladınız.
• Susadınız.
Bunların kaçını yapmaktan vazgeçebilirsiniz?
Yazımızın başında “Su hayattır.” demiştik, gelin verilerle su hayat mı değil mi bir bakalım.
• İnsan vücudunun %55 ila %75’i sudan oluşur.
• Kanımızın %90’ı sudan oluşur.
• Su beyin fonksiyonlarını düzenler.
• Dünyamızın %70′i sudan oluşur.
• Su saç ve cilt problemlerine iyi gelir.
• Kıyafetlerimizin üretiminde kullanılır:Bir adet kot pantolon üretiminde 10.879 Litre su tüketilir.
Suyun hayat olduğu, hatta suyun gelecek olduğunu örnek veriler ile bir kez daha görmüş olduk.
Suyun Kullanım Alanları
Dünya genelinde suyun yüzde 70'i tarım, yüzde 20'si endüstri ve yüzde 10'u da evlerde kullanılıyor. Yerküredeki suyun yaklaşık yüzde 70’inin tarımda tüketilmesi bu alanda doğru ve etkin su kullanımının önemini gündeme getiriyor.
Türkiye’de suyun yüzde 73’ü tarımda, yüzde 16’sı konut ve yaşam alanlarında yüzde 11’i sanayide kullanılıyor.
Suyun varlığı sadece dünyamızda öneme sahip değil, suyun uzayda varlığı dahi her zaman büyük bir haber değeri oluşturmuştur. Nitekim Google aramaları da bunu gösteriyor.
Canlıların yüzde 15'inin okyanusta ve geri kalan yüzde 5'in tatlı suda yaşadığını tahmin ediliyor. Bu oran gösteriyor ki su yalnızca biz insanlar için değil tüm canlılar için hayattır.
Peki su kaynaklarımız neler ve ne durumdalar?
Dünya’da üç farklı formda su kaynakları vardır; Yağışlar, buzullar, yeraltı suyu kaynakları.
Yağışlar azalıyor, buzullar eriyor, yer altı suyu kaynakları tükeniyor. Sınırlı kaynakları olan dünyamız sınırsız isteklerimizi, ihtiyaçlarımızı karşılamaya çalışıyor.
Kendinizi çaresiz hissettiniz öyle değil mi? Bekleyin çareyi yazımızın sonunda paylaşacağız.
Önce su kaynaklarımızı tehdit eden diğer durumlara bakalım.
Yer altı su kaynaklarının tüketimi
Dünyanın yalnızca %2,5'i tatlı sudan oluşur. Yer altı su kaynakları ise %0.26'sını oluşturmaktadır. En büyük yeraltı suyu kaynaklarının da %30'undan fazlası şu anda tehlike altında. Bu havzalarda ne kadar su kaldığına dair kesin bir bilgi yok.
Gerekli altyapı hizmetleri hazırlanmadan yapılan yerleşim birimleri, bilinçsiz tarımsal sulama yer altı suyu kaynaklarının azalmasına sebep olmaktadır. Dünyanın tatlı su arzı sanıldığından çok daha sınırlı olabilir ve bu arz hızla tükeniyor.
Kirlilik
Kirlilik, özellikle 20–30 yıldır daha da kötüleşiyor. Su kirliliği, nüfus yoğunluğu ve ekonomik büyüme ile ilişkilidir. Şu anda dünya nüfusunun%12'si ıslah edilmemiş ve güvenli olmayan kaynaklardan su içiyor. Kirlenen su kaynakları yalnız biyolojik çeşitliliği değil aynı zamanda geçim kaynakları suya bağlı olan çok sayıda insanı da doğrudan etkiliyor. Türkiye’de Büyük Menderes Nehri, Eğirdir Gölü, Bafa Gölü, Tuz Gölü, Gediz Deltası, Uluabat Gölü, Beyşehir Gölü, Eber Gölü, Burdur Gölü ve Göksu Deltası kirlilikten etkilenen sulak alanların sadece bir kaçıdır.
Tarımda aşırı su kullanımı
Türkiye’de tarım, %73’lük payla en fazla su kullanan sektördür (DSİ, 2012). Bununla birlikte, tarımsal sulamanın çok büyük bir kısmı geleneksel yöntemlerle yapılmaktadır. Su kaynaklarının verimli kullanıldığı modern sulama yöntemlerinin (damla veya yağmurlama) kullanımı ise çok sınırlıdır. Tarımsal faaliyetler için kaynaklardan aşırı su çekilmesi ve suyun verimli kullanılmaması gibi nedenlerle birçok tatlı su ekosistemi, ekonomik ve ekolojik değerini yitirmektedir.
Küresel iklim değişikliği
İklim değişikliği, dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de doğal çevreyi olduğu kadar kalkınmayı da etkileyecek en önemli sorunlardan biridir. Küresel iklim değişikliğinin etkileri, Türkiye’nin de içinde bulunduğu Akdeniz Havzası’nda en çok kuraklık, su kıtlığı, tarımsal verim kaybı, tarım ve turizm gelirlerinin düşmesi, orman yangınlarının artması ve biyolojik çeşitlilik kaybı şeklinde ortaya çıkmaktadır. Son 25 yıl içinde Akdeniz Havzası’nda yağışların %20 oranında azaldığı saptanmıştır.
Küresel su talebi son 100 yılda% 600 arttı. Su kıtlığı dünya nüfusunun% 40'ından fazlasını etkiliyor. Su ile ilgili afetler, doğal afetlerle ilgili tüm ölümlerin% 70'ini oluşturmaktadır.
Sonlu bir gezegende yaşıyoruz ve bazen onun üzerindeki etkimiz sandığımızdan daha büyük olabiliyor.
Su varlığına göre ülkeler sınıflandırıldığında; yılda kişi başına düşen ortalama kullanılabilir su miktarı ;
• 1.000 m³ten az olan ülkeler su fakiri,
• 1.000–2.000 m³ olan ülkeler su sıkıntısı çeken ülke,
• 2.000–8.000 m³ olan ülkeler suyun yeterli olduğu ülkeler,
• 8.000 m³ten fazla olan ülkeler ise su zengini olarak kabul edilmektedir (DSİ, 2014).
Türkiye’de kişi başına düşen yıllık su miktarı 1400 m³ yani Türkiye su zengini bir ülke değil.
Yukarıda tüm karamsar tabloya rağmen çözümü paylaşacağımızı belirtmiştik. Evet çözüm: biziz, sizsiniz, hepimiziz.
Alacağımız önlemler, bilinçlendirme faaliyetleri ile su tüketimini azaltabiliriz.
• Meyve ve sebzeleri yıkarken lavaboda bir kase kullanımı ile biriken atık suyu bitkilerimizi sulamak için kullanabiliriz.
• Dişlerimizi fırçalarken musluğu kapatabiliriz. Akan bir musluk, dakikada dokuz litreye kadar su kullanılmasına sebep oluyor.
• Çamaşır makinemizi veya bulaşık makinemizi tamamen dolmadan çalıştırmayabiliriz.
• Duş alma süremizi kısaltabiliriz. Beş dakikalık bir duş süresinde yaklaşık 40 litre su kullanılıyor.
• Binaların çatılarından yağmur suyu toplanması ile şebeke suyu kullanım azaltılabilir
• İç tesisatınızda sızıntı olup olmadığını düzenli olarak kontrol edebiliriz.
Su yalnızca hayat değil, aynı zamanda gelecektir. Alacağımız küçük önlemler ile bugünümüze ve yarınımıza sahip çıkma temennisi ile.
Öyle ya sen değilsen kim?
Şimdi değilse ne zaman başlayacaksın?
Kaynakça
https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/2015WR017351
https://www.cekud.org.tr/tr/su-nedir-suyun-onemi/
https://www.nature.com/articles/s41545-019-0039-9#Sec2
https://www.ofwat.gov.uk/households/conservingwater/watersavingtips/
https://www.trthaber.com/haber/yasam/dunyada-21-milyar-kisi-temiz-su-imkanindan-yoksun-418490.html
https://waterfootprint.org/media/downloads/Report18.pdf
hyperLink:https://www.e-psikiyatri.com/beyin-icin-su
